Oleh - Hesmel Faznee Faisal
Allahyarham Pendeta Za’ba (1985-1973) atau nama sebenar
beliau, Tan Sri Dr Zainal Abidin Ahmad adalah seorang tokoh bahasa, pemikir dan
cendekiawan Melayu yang tiada tolok tandingnya dalam ruang pemikiran dan
intelek Melayu. Sumbangan penting beliau kepada perkembangan bahasa Melayu di
negara ialah menerusi buku Ilmu Mengarang Melayu, Pelita Bahasa Melayu, Ilmu
Mengarang Melayu dan Daftar Ejaan Melayu Jawi atau Rumi. Kebanyakan daripada
hasil tulisan Allahyarham telah digunakan sebagai rujukan dalam penggunaan
tatabahasa Bahasa Melayu. Kejayaan terbesar Allahyarham Pendeta Za’ba ialah
menerusi pengenalan sistem Ejaan Baru Bahasa Melayu, atau dirujuk sebagai
Sistem Ejaan Za’ba.
Beliau turut membincangkan tentang hal-hal berkaitan agama yang menjadi tunjang utama kepada usaha mengukuhkan perlakuan masyarakat Melayu serta pemupukan nilai-nilai murni dan pengukuhan budi menerusi buku beliau, Asohan Budi yang diterbitkan pada tahun 1958. Allahyarham Za'ba telah memberikan tumpuan kepada kepentingan agama sebagai prinsip utama dalam pengukuhan sikap dan perangai Melayu. Beliau juga turut memberikan penegasan kepada perlunya kita menggunakan pertimbangan akal untuk menjalankan perintah agama dan bukan sekadar mengikutnya secara membuta tuli.
Seperti Allahyarham Za’ba, Allahyarham Tan Sri (Dr) P. Ramlee (1929-1973), adalah tokoh penting dalam dunia muzik dan perfileman Melayu. Sumbangan beliau dalam kedua-dua bidang itu terus menjadi tumpuan dan masih diraikan sehingga kini. Jika dibandingkan Allahyarham Za’ba yang menjadikan deria pandang dan akal bagi tujuan penyemarakan minda orang Melayu, Allahyarham P. Ramlee menggunakan deria pandang dan dengar sebagai wadah untuk menegur dan mendidik masyarakat, khususnya Melayu untuk mengingatkan mereka tanpa perlu menyinggung perasaan atau menjatuhkan air muka.
Hakikatnya, akal budi dalam masyarakat Melayu itu saling
berhubung kait di antara satu sama lain. Tinggi pekertinya budi pekerti Melayu
itu dapat dicerminkan menerusi kaedah dan cara mereka melakukan teguran umum.
Dari konteks akal budi Melayu, Allahyarham P. Ramlee kerap menggunakan dialog
yang bersifat kiasan untuk menegur sistem kepimpinan dan masyarakat Melayu itu
sendiri. Begitu juga perihalnya dengan Allahyarham Za’ba apabila membicarakan
tentang agama dalam penulisannya, beliau tidak terus menjurus kepada konteks
agama mahupun tidak lekas menghukum berkaitan agama kepada seseorang.
Sebaliknya beliau banyak berkias dalam konteks haram dan halal serta faktor
makruh dan harus.
Pendekatan yang dilakukan oleh kedua-dua tokoh inilah
yang menjadikan Allahyarham Za’ba dan P. Ramlee sebagai contoh seseorang yang
mempunyai tingkat akal budi yang perlu dinilai dan diraikan oleh generasi kini.
Semoga Allah mencucuri kurnia rahmat ke atas roh kedua-dua insan berbakat ini.
Alfatihah.
Kita Kan Tersesat Pabila Malam Menjemput Bulan Semula Ke Sangkar Waktu - The Salam Connection
Gambar ehsan - Perpustakaan Universiti Malaya, Kuala Lumpur
